Ana içeriğe atla

Deyimler

     Bir olayı, bir durumu, bir kavramı daha etkileyici anlatmak için en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan ve çoğu zaman gerçek anlamdan uzaklaşıp kendine özgü anlam kazanan kelime gruplarına deyim denir.
     
Örnek: Şunlara bir göz atmalısın / göz atmak ( söz öbeğinden oluşan  deyim) 
  • Cümle biçiminde de deyimler olabilir. 
    • Örnek: Armut piş ağzıma düş / cümle biçiminde deyim 
  • Deyimler anonimdir , yani kimin söylediği belli değildir.  
  • Deyimler kalıplaşmış söz öbeği olduğu için değiştirilemez.  
  • Deyimlerde bir sözcük değiştirilirse anlatım bozukluğu sebebi olur. 
    • Adamın bir bacağı  çukurda diye söylendi babasına. / Anlatım bozukluğu sebebi deyimin yanlış kullanılması. 

  • Deyimde amaç;  bir durumu kavratmak, bir olayı açıklamaktır.  Bu yönüyle atasözlerinden ayrılır.  
  • Deyimler;  gerçek anlama, mecaz anlama veya kinayeli söyleyişe sahip olabilirler. 
    • Senin için saçını süpürge ettim /  saçını süpürge etmek mecaz anlam kazanmış bir deyim örneğidir.  

Bu blogdaki popüler yayınlar

Soru İşareti ( ? ) 1. Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur: Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı? (Faruk Nafiz Çamlıbel) Atatürk bana sordu:— Yeni yazıyı tatbik etmek için ne düşündünüz? (Falih Rıfkı Atay) 2. Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur:Gümrükteki memur başını kaldırdı: — Adınız?3. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır: Yunus Emre (1240 ?-1320), (Doğum yeri: ?) vb.1496 (?) yılında doğan Fuzuli… UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur: Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?

Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Kesme İşareti ( ’ ) Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:  Kurtuluş Savaşı’nı,   Atatürk’üm, Türkiye’mizin, Fatih Sultan Mehmet’e 1919 senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun’a çıktım. (Atatatürk) UYARI:  Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz: Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki örtüsü, Kuşadamızdaki liman vb. UYARI:  Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:  Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan UYARI:  Başbakanlık, Rektörlük  vb. sözler, ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde  Başbakanlığa, Rektörlüğe  vb. biçimlerde yazılır. UYARI:  Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:  Türklük, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık UYARI: 1. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unva...

Virgülün Kullanımı

1. E ş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur: Yanına kalem, silgi, defter aldı. 2.  Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur: Umduk, bekledik, düşündük. 3.  Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur: Saniye, montunu askıya asıp odasına gitti. 4.  Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur. Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım.  (Atatürk) 5.  Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına ko­nur: Akşam, yine akşam, yine akşam. 6.  Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur: Adana’ya yarın gideceğim, dedi. 7.  Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur:        – Bu akşam Datça’ya gidiyor musunuz, diye sordu. 8 .  Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur: Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e, – Bu anahtar köşkü de ...